Dwugłos polsko-litewski

W dzisiejszym artykule chciałabym zaprezentować nowość wydawniczą, która ukazała się na polskim rynku dokładnie miesiąc temu. Jest to praca o niezwykle szerokiej perspektywie badawczej, opisująca historię ponad 400 lat ze wspólnych dziejów Polski i Litwy.
'Historia Litwy. Dwugłos polsko-litewski', powstała dzięki współpracy trzech autorów - polskiego historyka Andrzeja Rachuby oraz dwóch badaczy litewskich - Jurate Kiaupiene i Zigmantas Kiaupa.
Nie jest to jednak książka trzech autorów, współredaktorów. Jest to właśnie dwugłos - są to dwa różne spojrzenia na ten sam temat.
Ta podwójna perspektywa jest zupełnie nową formą, do tej pory praktycznie nieobecną w dziejach polskiej historiografii. Jest to również wydarzenie niezwykle istotne, ze względu na ciągle niedokończoną normalizację stosunków polsko-litewskich.
Mimo iż temat ten jest obszerny i niezwykle skomplikowany, to udało się autorom tej pracy przedstawić dwie, dość różne perspektywy historii Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz dzieje nowoczesnej Litwy. Warto także wspomnieć, że poszczególne rozdziały książki zostały wzbogacone przez doskonałą część ikonograficzną, wykonaną na Litwie, na specjalnie potrzeby tejże pracy.
Punktów spornych w ponad 400-letniej historii obu naszych krajów jest wiele. Bowiem już sama unia personalna podpisana w Krewie w 1385 roku, ma zupełnie inne znaczenie dla współczesnych dziejów Litwy, aniżeli dla naszej historii. Bardzo szybko pojawia się więc na kartach pracy pytanie o to, jakie były faktyczne skutki prawne tejże unii dla obu państw i czy wiązała je ona ze sobą na zasadzie równych praw. Polskiego czytelnika zdziwi na pewno fakt, iż z perspektywy litewskiej, liczne unie jakie Litwa zawierała z Polską w tamtym czasie, miały raczej charakter niepatriotyczny i w istocie najważniejszym ich elementem były skutki ekonomiczne, a nie polityczne.
Niemniej jednak praca ta jest niezwykłym wydarzeniem z punktu widzenia historii Polski i Litwy, które przez wieki stanowiły przecież jedno państwo. Staje się niezwykłym polem wymiany zdań, próbą lepszego poznania dziejów obu naszych krajów oraz lepszego zrozumienia wydarzeń, które miały miejsce przez te 400 lat wspólnej historii.


'Historia Litwy. Dwugłos polsko-litewski', Andrzej Rachuba, Jurate Kiaupiene, Zigmantas Kiaupa, Wydawnictwo DiG, 2009 r.